مروری بر ویژگی‌های مسکن از منظر آیات و روایات | این خانه از آن توست
خانه به‌عنوان محلی برای امن و آسایش ما یکی از موضوعات مهم و اثرگذار در سبک زندگی اسلامی است.
حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ خانه به‌عنوان محلی برای امن و آسایش ما یکی از موضوعات مهم و اثرگذار در سبک زندگی اسلامی است. ما زمان زیادی از عمر‌مان را در مسکن خود سپری می‌کنیم. پس مهم است که بدانیم این صحن و سرا چه ویژگی‌هایی داشته باشد. یکی از نعمت‌هایی که قرآن بدان اشاره می‌کند، محل سکونت آدمی است. در آیه۸۰ سوره نحل آمده است: «وَاللهُ جَعَلَ لَکُم مِن بُیوتِکُم سَکَنّا؛ خداوند خانه‌های شما را مکان آرامشتان قرار داد.» در ادامه، توصیه‌های دینی درباره خانه و حقوق مربوط به آن را مرور می‌کنیم.
حق مسکن
از روایات متعدد برمی‌آید که از نظر اسلام، یکی از حقوق مسلم انسان، حق داشتن مسکن است. رسول اکرم (ص) فرمودند: «آدمی را جز در این امور حقی نیست: خانه‌ای که در آن سکنا گزیند و جامه‌ای که خود را بپوشاند و گرده‌ای نان و جرعه‌ای آب که نیازش را فرونشاند.»
استقلال و نزدیکی به والدین
این امر که اسلام بر خانه مستقل و مجزا از خویشان تأکید دارد یا به زیستن در یک خانه یا در یک مجتمع مسکونی ترغیب می‌کند، مطلبی است که درباره آن، یک حکم کلی بیان نشده است. از مجموع ادله شاید بتوان این‌طور نتیجه گرفت که در شرایط عادی و در‌صورت امکان، اگر هر خانواده دارای یک خانه مستقل و در‌عین‌حال نزدیک به خویشان و آشنایان باشد، مناسب‌تر است.
امیر‌مؤمنان (ع) و فاطمه زهرا (س) در آغاز زندگی در خانه‌ای که چندان به منزل پیامبر (ص) نزدیک نبود، سکونت گزیدند. ولی پس‌از مدتی رسول خدا (ص) خانه‌ای نزدیک خود برای ایشان تهیه کردند و فرمودند: «خانه فاطمه از من دور است و من تحمل دوری او را ندارم.»
امن‌بودن خانه
یکی دیگر از موارد از دیدگاه اسلام، توجه به امنیت و ایمنی‌های لازم در ساختمان است. حضرت ابراهیم (ع) پس‌از فراغت از بنای کعبه از پروردگار خویش می‌خواهد که شهر مکه را محل امن و امان قرار دهد؛ «إِذْ قالَ إِبْراهیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً» (سوره بقره، آیه ۱۲۶). در روایات چندی بر جنبه‌های ایمنی خانه تأکید شده است.
این نکته را از پاره‌ای روایات به‌خوبی می‌توان دریافت، از‌جمله به این روایت توجه کنید: «رسول اکرم (ص) فرمود: خداوند محافظت از سه تن را به عهده نگرفته است؛ کسی که در خانه‌ای خراب فرود آید و آنکه در‌میان شاهراه نمازگزارد و آن کس که بار خود را بدون مراقبت رها سازد.»
خانه‌ای در شأن زن
اساسا یکی از حقوق زن بر همسر خویش از نظر اسلام، مسکن و محل سکونت است. در روایات اسلامی در‌کنار نفقه (خوراک، پوشاک و...) از تهیه مسکن به‌عنوان یکی از وظایف مرد نام برده شده است. از ادله روایی و فقهی برمی‌آید که در‌صورت امکان و توانایی شوهر، زن حق دارد از همسر خویش خانه‌ای مستقل و در شأن خود بخواهد.
نهی از اسراف و تجمل
گفتیم که خانه خوب است وسیع باشد، اما این وسعت به چه معناست؟ در روایتی از پیامبر (ص) آمده است: «رسول خدا (ص) چشمش به خانه گنبدىِ بلندى افتاد. درباره صاحب آن پرسید. عرض شد از فلان مرد انصارى است. آن مرد آمد و به پیامبر سلام کرد، اما رسول خدا (ص) از او روى گرداند.
آن مرد نزد اصحاب پیامبر از این برخورد حضرت گله کرد. اصحاب گفتند: [علتش این است که]رسول خدا بیرون آمد و چشمش به خانه گنبدى تو افتاد. پس آن مرد انصارى، خانه را ویران و با خاک یکسان کرد و این خبر به پیامبر (ص) رسید. ایشان فرمودند: بدانید که هر ساختمانى وبال صاحب آن است، مگر آنچه چاره‌اى از آن نباشد.»
نهی از فروختن خانه
برای همه ما پیش می‌آید که اشتباهات مدیریتی در‌زمینه مالی و کسب و‌کار داشته باشیم. همان‌طور‌که در زمینه‌های اقتصادی اسلام توصیه‌های فراوانی دارد، در‌مورد نیاز‌های اولیه ما مثل مسکن هم توصیه‌هایی وجود دارد. خانه‌ای از آن خود داشتن در نظر اسلام مورد تأکید است. پیامبر خدا (ص) می‌فرمایند: «هریک از شما منزلى یا ملکى بفروشد، بداند که پول آن سزاوار برکت نیست، مگر اینکه صرف خرید همانند آن شود.»
خوددارى از اسکان مؤمن
باور‌های مذهبی ما در ترکیب خصایل و رفتار‌های مختلف، مجموعه درست و سلامتی را با هم می‌سازند. اگر بر داشتن خانه تأکید می‌شود، درباره نیازمندان به خانه هم توصیه وجود دارد.
امام‌صادق (ع) می‌فرماید: «هر که خانه‌اى داشته باشد و مؤمنى به سکونت در آن نیازمند باشد و او آن را از وى دریغ دارد، خداوند عزوجل می‌فرماید: فرشتگان من! بنده‌ام از سکونت‌دادن بنده‌ام در دنیا بخل ورزید؛ به عزتم سوگند که هرگز در بهشت من سکونت نکند.»
مساحت خانه
در زندگی‌های امروزی، اینکه خانه بزرگ باشد یا کوچک، شاید بیشتر به توان مالی ما بستگی داشته باشد، اما برای افرادی که فارغ از توان مالی خود، امکان انتخاب دارند، پیامبر خدا (ص) می‌فرمایند: «مِن سَعادَةِ المَرءِ المُسلمِ المَسکَنُ الواسِعُ؛ از خوشبختى مرد مسلمان، داشتن مسکن فراخ است.» همچنین امام‌باقر (ع) می‌فرمایند: «مِن شَقاءِ العَیشِ ضِیقُ المَنزِلِ؛ از سختى زندگى، تنگى منزل است.» پس اگر امکانات دنیوی دست شما را باز می‌گذارند، ذهن خود را هم با باور‌های دینی تطبیق دهید و خانه‌ای وسیع مهیا کنید.
خانه، محل آرامش
مسکن از ماده «سکونت» به‌معنای «آرام‌گرفتن» است. منزل باید به‌گونه‌ای طراحی و ساخته شود که بیشترین آرامش را برای ساکنان فراهم سازد. این اصل قبل از هر چیز مورد‌تأکید و تصریح قرآن مجید است: «خداوند در این دنیا خانه‌های شما را مایه آرامش شما قرار داد و از پوست چارپایان، خانه‌هایی برایتان مقرر فرمود که به وقت کوچ و اقامت، سبک‌وزن است و از پشم و کرک و موی آنها (امکان تهیه) وسایل زندگی که تا چندی مورد‌استفاده است، فراهم آورد؛ و خداوند برای شما سایبان‌هایی از مخلوقات خود مهیا ساخت و از غار‌های کوه، پناهگاه و اتاق‌ها برایتان قرار داد.» (سوره نحل، آیه ۸۰ و ۸۱).
رعایت حدود شرعی اهل منزل
قدیمی‌ها برای هر چیزی حساب‌و‌کتاب داشتند. اندرونی و بیرونی برای راحتی و حفظ شأن و شرع مطرح بود. در قرآن کریم درباره مواجه‌شدن حضرت ابراهیم (ع) با میهمانان آمده است: «فَرَاغَ إِلَى أَهْلِهِ فَجَاءَ بِعِجْلٍ سَمِینٍ؛ به‌دنبال آن پنهانی به‌سوی خانواده خود رفت و گوساله فربه (و بریانی) برای آنان آورد.»
در‌واقع حضرت ابراهیم (ع) پس از آنکه تازه‌واردان را در جایی مستقر ساخت و مقدمات لازم را فراهم آورد، آنان را ترک کرد و نزد همسرش رفت و با کبابی بریان بازگشت. از این موضوع چنین برمی‌آید که خانه آن حضرت دارای دو قسمت بیرونی و اندرونی بوده است و قرآن این ویژگی را در سبک مسکن یادآور می‌شود. پیروان قرآن باید در خانه‌سازی این سبک را مورد‌توجه قرار دهند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
